HOZAT

TUNCELİ İLİ HOZAT İLÇESİ
HOZAT İLÇE TANITIM

Hozat, Doğu Anadolu Bölgesi'nde Tunceli iline bağlı bir ilçedir. 

HOZAT İLÇE TARİH

Hozat adı eski Türk dilinde sıçramak , hoplamak anlamına gelen Hozmek’ten gelmektedir. Hozat’ın tarihinin çok eskilere dayandığı çeşitli kaynak ve kaynakçalarda anlaşılmaktadır. Hozat ve çevresi Selçuklular döneminden kalan daha önceki dönemlerde olduğu gibi göçebe ekonomisinin hakim bir karakter görüldüğü bir yer olmuştur.Çeşitli nedenlerle otoriteden kaçan göçebe boylarının Hozat ve çevresini yurt edindikleri anlaşılmaktadır.

HOZAT RESİMLER
HOZAT FOTOĞRAFLA
HOZAT MANZARALAR
HOZAT GÖRÜNTÜLER
HOZAT GENEL
HOZAT TANITIM
HOZAT
TUNZELİ HOZAT

Sunni din uygulamasına karşı çıkan Şii topluluklarının ve Türkmen boylarının Hozat çevresine sığındıkları tahmin edilmektedir .Baba Resul ve Baba İshak gibi Selçuklu Sultanlarına baş kaldıran Sarısaltık’un Hozat’ın çok yakınlarında Sarısaltık Köyünün Sarısaltık Tepesinde mezarının olduğu bilinmekte ve efsane edilmektedir.

Hozat , tüm Güneydoğu ve Doğuanadolu 1516 yılında birinci Sultan Selim tarafından Osmanlı toraklarına katılmıştır. Kanuni devrinde Pir Hüseyin oğulları kendilerine verilen sancağı bölüşerek Çemişgezek ( Hozat dahil ) Mazğirt , Pertek ve Sağman kollarına bölmüşlerdir .O zaman Hozat Erzurum Eyaleti içinde görülüyordu.Fakat bir süre sonra Diyarbakır’a bağlanmıştır.Bu bağlılığın Tanzimatın ilan edildiği 1839 yılına kadar devam ettiği , bu tarihten itibaren tekrar Erzurum’a bağlandığı tahmin edilmektedir.

Dersim beyleri Osmanlı döneminde 19.yüzyılın yarısına kadar aşiret , sancak beyleri olarak kaldılar . Daima birtakım ayrıcalıklara sahip olmuşlardır.Bu beyleri Osmanlılar hiçbir zaman tam bir devlet otoritesine bağlayamamışlardır. Yönetim daime yerli beylerin ve aşiret reislerinin elinde kalmıştır. Bölge çok engebeli ve dağlık olduğundan içerilere girmek mümkün olmamıştır. Tanzimatla Fransız yönetim şekli kabul edilmiş , o zaman devlet ıslahat hareketleri ile Dersim Beylerine yeni düzeni 20 nci yüzyılın başlarına kadar devam etti . Sebebi ise Dersim beylerinin yeni düzeni ve devlet otoritesi kabul ettirtmek kurulu ve kökleşmiş çıkarlarına uygun düşmüyordu .

Hozat ( Dersim ) Tanzimattan sonra Erzurum’dan ayrılarak 1845 yılında İl haline getirildi . Bundan sonra ise ağalık ve ocaklık döneminde çıkarı olanlar ayaklandılar . 1862 de Mamüratül-Aziz (Elazığ ) vilayet olunca Dersim de Elazığ’a Sancak olarak bağlandı . Fakat bu kez dedeler , ağlalar ve eşraf devlet otoritesinin bölgede yerleşmesine şiddetle karşı çıktılar ve bu suretle Dersim isyanı çıktı . 1877 de Semih ve Kürt İsmail Paşalar 1867 de Ahmet Muhtar Paşa ve 1855 de Ali Şevki Paşa komutanlarında gönderilen kuvvetler karışıklıkları yatıştırmaya çalıştılar.

Anacak köklü bir ıslahat yapılmadığı gibi yeniden isyan çıktı ve eşkıyacılık devam etti .1907 yılında Harput Redif Livası Kumandasında Reşit Paşa asiller üzerine gönderildiği , bunun üzerine isyana son verildiği.

Ferit Ali Paşa ile Şuray-i Devlet Azası Mustafa bey Dersim’de incelemeler yapmışlardır.Daha sonra Meclis-i Mebusanca Dersim bölgesinde önce sükunetin sağlanması sonradan ıslahat sağlanması kararı alındı .1909 yılında ise Muhtar İbrahim paşa 4.Ordu komutanı olarak Dersime gönderildi 1916 yılında Dersimde özellikle Doğu Dersim’de 19 yüzyılın ikinci yarısından 20 yüzyılın başlarına kadar Doğu illerimizin bir kısmında olduğu gibi Hozat çevresinde de Ermeni siyasi hareketleri etkinlik gösterdi . Fakat bu hareketleri yerli halk müsamaha ile karşılamadı . Ermeni azınlık 20 Yüzyılı başlarında tümü ile Hozat çevresinde göç etti . Hozat’ın yönetim değişiklikleri bu güne kadar değişik safhalar

 geçirmiştir.1862 de İl haline getirilen Dersim 1875 yılında geliri giderine yetmediği için İradey-i Şahane ile tekrar sancak haline getirildi .1879 yılında vilayet olan Elazığ ‘a Çarşancak kazası içinde Hozat’ta bağlanmıştır. 1881-1922 tarihleri arasında Hozat ( Dersim 9 sancağı merkezi olmuş ve burada hanefilik yerleşmiştir.1881-1890 tarihleri arasında ilk Dersim Mutasaraffı Çemişğezek’li Fikri Paşa kendi adıyla anılan mahallede beylik yapılar ve çarşı kurmuştur. 1920-1935 yılları arsında Hozat Elazığ’a kaza olarak bağlanmış , 25 Aralık 1935’de çıkarılan Tunceli kanunu ile Hozat 4 ocak 1936 yılında Merkezi Kalan’a taşınan Tunceli Vilayetine bağlı bir kaza olarak kalmıştır...

HOZAT İLÇE COĞRAFYA

İlçe Doğuda Tunceli Batıda Çemişgezek Kuzeyde Ovacık ve Güneyde Pertek ilçeleri ile komşudur . Dağlık bir yöre olan Hozat çevresi sarp dağlar ile çevrilidir.İlçe toprakları akar suların açtığı derin vadiler ile yarılmıştır . Yükselti Küzeyden Güneye doğru azalır , karasal bir iklim yapısına sahiptir.

İlçenin yüz ölçümü 630. KM. olan İlçe Merkezinin denizden yüksekliği 1520m dir yörenin en yüksek dağı 2500m ile Yılan dağıdır .Belli başlı akarsuları Hozat dersi , Tahar ve Değirmendere Çaylarıdır .İlçede görülen en yüksek sıcaklık 35 c ( derece ) , en düşük sıcaklı ise –10.5c(derecedir).

Bitki örtüsü bakımından İlçenin dağları meşe ormanları ile kaplıdır . Dağların dorukları genelde çıplaktır , ilçede çok zengin yabanıl yaşam vardır .Yer altı kaynaklarının tespitinde bölge bir rezerv belirleme çalışması yapılmamıştır.Yerüstü doğal zenginlik olarak ormanlar ilk sırayı almaktadır.

HOZAT İLÇE İDARE

İlçemiz Çağlarca Bucağı ile birlikte 30 köyü vardır Köylerin yerleşim durumu oldukça dağınıktır.Bu dağınıklık köylerin mezralar halinde oluşumundan ileri gelmektedir . Kayıtlı olan toplam mezra sayımız 118 dir . İlçemizin Kuzey kısmında bulan köylerimzde ekilebilir arazi az , nüfus yoğunluğu ise seyrektir.

İlçe Merkezi İse Fikripaşa , Hamidiye , Köprübaşı ve Yenimahalle adıyla 4 mahalleden oluşturulmuştur. İlçenin tek Belediyesi Hozat Belediyesidir.

Devlet yönetimi ile halk arasındaki ilişkiler iyi ve halkın yönetime karşı saygılı olduğu gözlenmekte , yönetimden kendi sorunlarına çözüm bulunmasını dile getirmektedirler.

HOZAT İLÇE NÜFUS

İlçe Nüfusu 1997 sayımına göre ilçe Merkezi 7506 köyler 1732 olmak üzere toplam 9238 dir .2007 yılı Nüfus sayımına göre ilçe Merkezi 5837 , köyler 1986 olmak üzere toplam 7823 tür.Köy karakollarındaki asker sayısındaki artış ve terörün etkisiz hale getirilmesinden ötürü yaşanan geri dönüşler nedeni ile bir önceki nüfus sayımına göre köylerde önemli nüfus artışı görülmektedir.

Ancak geçmiş nüfus sayımlarına göre ilçe nüfusunda büyük azalmalar meydana gelmiştir.Örneğin 1990 nüfus sayımına göre köylerimizde 7027 nüfus yaşamaktaydı .

Geçmişe oranla İlçe nüfusunda meydana gelen azalma nedenleri ise şöyledir.

--İş sahalarının bulunmayışı , işsizlik .

--tarıma elverişli arazilerin yetersizliği .

--Meraların azlığı .

--Bölücü ve yıkıcı örgütlerin korkusundan köylerini terkedenler .

İlçe Nüfusunun Çeşitli Mesleklere Göre Dağılımı

İmalat sanayi ve ticaret tarım dışı kesimleri hayli geri olan Hozat İlçesinde faal nüfusun büyük bölümü tarım ve hayvancılık kesiminde çalışır .Ancak İlçenin topoğrafik yapısı , iklim ve bu gibi doğal koşulların elverişsizliği yüzünden tarım kesimi de pek gelişkin değildir .İlçenin bu geri ekonomik yapısı çok düşük verimlilikle çalışan yardımcı aile bireylerinin faal nüfus içindeki payının çok yüksek orana ulaşmasına yol açmıştır.

İlçede küçük işletmelerin egemen oluşu , ücretli oranın düşük bu karşılık kendi hesabına çalışanların yüksek olmasına yol açmıştır.Aynı zamanda faal kadın nüfusunun %95 ‘i aile içinde ücretsiz çalışmasında ücretli nüfus sayısının da düşürmektedir .Faal nüfusun mesleklere göre dağılımı ise aşağıda gösterildiği gibi tahmin edilmiştir.

Meslekler Yüzde Olarak Oran

Tarım ve Hayvancılı 64

Ticaret 10

Kamu kesiminde Çalışanlar 20

Ücretli İşçiler 5

Diğerleri 1

Nüfusun Eğitim Durumuna Göre Dağılımı

Hozat İlçesinde nüfusun eğitim durumu Ülke geneline göre normalin üstündedir .Sosyal Ekonomik bakımdan geri olduğu düşünülürse eğitim düzeyinin göreceli yüksek olduğu söylenebilir.İmalat ve ticaretin gelişmesi ve ekilebilir toprakların azlığı nedeniyle çoğunlukla gençleri eğitme yöneltmiş ve eğitim yoluyla iş sahibi olma düşüncesi yaygındır .Okur –Yazır oranı %92 tahmin edilmiştir.

Nüfusun eğitim durumuna göre dağılımı ise söyle tahmin edilmektedir.

Eğitim Kademesi : Yüzde Olarak Oran :

Yüksek Okul 7

Ortaöğretim 30

İlköğretim 35

Okur-yazar 20

Okur-yazar olamayan 8

HOZAT İLÇE EKONOMİ

Ekonomik hayatın tarihi gelişimi :

Yüzyıllar boyunca dışa kapalı yaşamış , Pazar ekonomisi hemen hemen hiç gelişmemiş ve aynı ekonomik yapı 1930’lu yıllara kadar devam etmiştir.Bu yıllardan sonra İlçe merkezinde küçük esnaf işletmeleri açılmış ve halkın yiyecek giyecek gibi ihtiyaçları için Pazar yaratılmıştır.İlçede eski yıllardan beri ilkel koşullarla geçimlik düzeyde tarım ve hayvancılık yapılmıştır.1950 yılında Ülke tarımında görülen önemli değişiklikler İlçe tarımını hiç etkilememiştir.1960 yılında ilçede patates ve fasulye ekimi başlamıştır.halk ürettiği hayvan ürünlerini Elazığ İline götürerek Pazar bulmuş ve karşılığında yiyecek , giyecek ve ev eşyası ihtiyacını karşılamaya çalışmıştır.

1950 yılında Hozat İlçesinde kurulan Jandarma Er Eğitim Alayı İlçe ekonomisine hayat vermiştir.Bu dönemde İlçe merkezinde birçok esnaf işletmeleri açılmış ve İlçede bir gelişme yaşanmıştır.Bu eğitim Alayının 1978 yılında İlçeden kaldırılmasından sonra eski parlak ekonomik yapı gerilemiştir.1996 yılında İlçe merkezinde bir Askeri Tugayın konuşlandırılması ile birlikte İlçe ekonomisinde bir gelişme gözlenmiştir.

1970 yılında tarımda traktör kullanılması ekonomiyi geliştirmiş , bu yıllardan sonra yüksek doğurganlık nedeniyle toprakların daha da bölünmesi , topraksız oranının yüksek olmasına sebep olmuş , kırdan kente ve İl dışına göçü hızlandırmıştır.Tarım ve hayvancılık faaliyetlerinde gelişkin olmadığı için göç durdurulamamıştır.

Bugün ise bitkisel üretim ve hayvancılık ilkel koşullarla yapıldığından üretim geçimlilik düzeyinde kalmakta ve geniş anlamda Pazar için üretim yapılmamaktadır . bu nedenle tarım ve hayvancılığa dayalı ekonomik yapı durağandır.

SANAYİ

: İlçede doğal yapı , iklimi ulaşım olanaklarında yoksunluk , tarımda düşük verimlilik ve düşük gelir düzeyi sanayi için bir sermaye birikimi sağlayamamıştır . Hammadde kaynağının olmayışı Pazara ulaşım uzaklığı nedeniyle sanayiden bahsetmek mümkün değildir .Küçük el işlemeciliği dışında imalat sanayi sıfır düzeydedir.

TARIM

: İlçede geçim kaynaklarından biride tarımdır . Doğal koşullara bağımlı olan İlçe tarımı hayli geridir . Yapılan tarımda verim normalin altında olup girdi masraflarının yüksek olmasından ötürü çiftçiler kendi imkanları doğrultusunda tarımla uğraşmaktadırlar .İlçede geçimlilik üretim yaygın olup , elde edilen üretim yerel tüketimi karşılamaktan uzaktır.

İlçemiz arazilerinin yaklaşık %21’i ( 16.800Ha) işlenebilir tarım arazileri oluşturmaktadır. Ancak yaşanan göç son yıllarda tarım alanında çalışan insan sayısının azalması sonucu üretimde önemli düşmeler olmuştur.İşlenebilir arazilerin 2/3’ü kuru 1/3’ü sulu olup , kuru tarıma dayalı ziraat sistemi uygulanmaktadır .

İlçemizde yetiştirilen tarım ürünleri içerisinde ilk sırayı buğday almaktadır . Buğdaydan sonra yetiştirilen diğer bir ürün arpadır . Yem bitkileri olarak yonca , fiğ ve korungan tarımı yapılmaktadır .bağ bahçe ziraatı daha çok ilçe halkının kendi ihtiyacını karşılamaya dönük olarak yapılmaktadır .Ticari anlamda bir tarımsal üretim olmamakla birlikte , ihtiyaç fazlası sebze ve meyve ( elma , armut , ceviz ) İlçe içerisinde ve kısmende dışarıya satılmaktadır .

HAYVANCILIK :

Dağlık bir yöre olan Hozat İlçesinde İlçe topraklarının tarla tarımına pek elverişli olmadığı için asıl geçim hayvancılıkta sağlanır.İlçenin arazi yapısı hayvancılık yapmak için ideal bir yerdir.

İlçenin coğrafi yapısı , topoğrafik durumu ve bitki örtüsü itibariyle küçükbaş hayvan yetiştiriciliği oldukça yaygındır .Hayvancılık İlçenin en önemli geçim kaynağını oluşturmaktadır .Bu ekonomik yapı içerisinde küçükbaş hayvan yetiştiriciliği gerek sayı gerekse üretilen ürünlerin çeşitli miktarları açısından ilk sırayı almaktadır .

Ancak son yıllarda mera ve yaylalarımızın önemli bir kısmı güvenlik nedeniyle hayvancılığa kapalı oluşu , İlçede hayvancılığı önemli ölçüde geriletmiştir. İlçede yaklaşık 21.000 adet küçükbaş hayvan bulunmaktadır .Mera ve yaylaların son iki yıldır hayvancılığa açılması İlçemizde hayvancı-

lığı cazip hale getirmiş ve gün geçtikçe gelişme göstermektedir.

Küçükbaş hayvan yetiştiriciliği oranla büyükbaş hayvan yetiştiriciliği oldukça azdır.İlçemizde büyükbaş hayvan sayısı 2200 civarındadır . Büyükbaş hayvan yetiştiriciliği daha çok süt üretimine dönük olarak yapılmaktadır . Ağırlık olarak Doğu Anadolu kırmızısı ile yerli Kara İnek ırkı bulunmakla birlikte , melez ve kültür ırkı büyükbaş hayvan yetiştiriciliği de yapılmaktadır.

Hayvancılıkta çoğunlukla peynir üretimi yapılmakta peynir yerel ihtiyacı karşılamakla birlikte dış pazara sevki de yapılmaktadır .

ARICILIK :

İlçemizde özellikle son yıllarda arılı kovan sayısında önemli bir artışlar olmuş ve arıcılık tarım ve hayvancılıktan sonra İlçe Halkının geçim kaynağı haline gelmiştir. Köylerimizin tamamında arıcılıkla uğraşan bir veya birden fazla aile bulunmaktadır . İlçe merkezi ve köylerimizde yaklaşık 150 aile arıcılık ile uğraşmaktadır . Bunların bir kısmı arıcılığı ticari anlamda yapmakta ve geçimlerini sağlamaktadırlar .

İlçemizde şu anada daha çok sabit arıcılık yapılmaktadır . İlçemiz kırsal kesimi güvenlik nedeniyle kullanılmadığından arıcılık da hayvancılık gibi olumsuz etkilenmektedir .

İlçemizde arı kovan varlığı 4300 civarındadır .Bu kovanlardan yılda ortalama 8-10 ton arasında bal elde edilmektedir İlçede arıcılık dalında faaliyet gösteren bir adet Kooperatif mevcuttur.

Yayla ve Meraların Durumu :

İlçemizde merkez İlçe sınırları ile Kozluca , Sarısaltık , Çığırlı ve Buzlupınar Köyleri sınırları içinde farklı ortalama kapasitelerine sahip 10 adet yayla bulunmaktadır.

Emniyet ve asayiş nedeniyle bu yaylalar yıllardır hayvancılığa kapalı oluşlarından hayvancılık

İlçede gelişmemiştir.İl kez 2003 yılında bu yaylalarımızın tümü hayvancılığa açılmıştır

İlçe sınırlarımız içinde bulunan yaylalar ve kapasiteleri şöyledir .

1 Kozluca Köyü sınırları içinde bulunan yaylalar .

Yayla Adı Kapasitesi :

Yılan dağı yaylası 6000 Adet Küçükbaş

Hıştik yaylası 3500 “ “

Çağıl Yaylası 3000 “ “

Kapik Yurdu yaylası 3000 “ “

Dapik yyurdu yaylası 3000 “ “

Eşek yaylası 3000 “ “

2 Sarısaltık Köyü içerisinde bulunan yaylalar .

Sarısaltık yaylası 950 Adet küçükbaş

3 İlçe Merkezi Sınırı içerisinde bulunan yaylalar .

Hızan dağı yaylası 1200 Adet küçükbaş

4 Çığırlı Köyü sırları içerisinde bulunan yaylalar .

Kırmızı dağ yaylası 3500 Adet küçükbaş

5 Buzlupınar köyü sınırları içerinde bulunan yaylalar

Beyaz dağ yaylası 1600 Adet küçükbaş kapasitededirler .

Kooperatifler :

İlçede kooperatifçilik hareketleri gelişkin değildir . Kooperatifçiliğe konu olabilecek ekonomik faaliyetlerin azlığı kooperatifçiliğin cılız kalmasına yol açmıştır.Eski yıllarda birkaç köyümüzde kalkındırma kooperatifleri kurulmuşsa da her hangi bir gelişme göstermediklerinden dağılmışlardır . Son yıllarda İlçede kooperatifçilik hareketleri başlamış ve İlçe merkezinde bir tüketim kooperatifi , bir arıcılık kooperatifi , iki yolcu taşıma kooperatifi ve iki adet yapı kooperatifi kurulmuştur .

Bankalar :

İlçede bankacılık gelişkin değildir . Uzun yıllardan beri İlçede hizmet veren tek banka T.C. Ziraat Bankası’dır .

HOZAT İLÇE KÜLTÜR

Hozat İlçesinde kültürel çalışmalar 1940 yılından sonra açılan Halk Evlerinde başlamıştır.Bu dönemde eğitici bazı kültürel çalışmalarda bulunmuşlardır.Eskiden beri yöre yaşamında izler taşıyan dramatik öğenin ağır bastığı seyirlik oyunların konularının çeşitliliği ile ilgi çeker.Özellikle köy-kent yaşamı arasında ayrıcalıkları sergileyen oyunlar özgündür .

Eskiden düğün ve bayram gibi özel günlerde cirit oyunu yaygın şekilde oynanırdır.Hozat halay bölgesindedir , özellikle folklor çok gelişkindir. Çok güçlü saz ve söz kültürü olan İlçede derlenen ezgiler Sivas aşıklamaları ile büyük benzerlik gösterir .Yerinde yaşan biçimi üzerinde ağıt yaka geleneği yaygındır.1940 yılından 1980 yılına kadar bir sinema ilçede faaliyetini 

sürdürmüştür.İlçede halk kütüphanesi 1973 yılında kurulmuş ve faaliyetini kaliteli bir şekilde devam ettirmektedir. Tiyatro çalışmaları daha çok Okullarda görülmektedir.Radyo ve TV izleyiciliği başlıca yörenin ilgi alanıdır.